Farz ihtiyat
Makaleyi PDF formatında kaydet
Farz ihtiyat (Arapça: احتیاط واجب)
fıkıh literatüründe kullanılan ve
müçtehit,
mesele,
mukallit üçleminde
mükellefin görevini beyan eden bir kavramdır.
[Düzenle]
Farz ihtiyat, ihtiyata uygun şekilde bir işin (meselenin)
farz oluşudur. Şu farkla ki müçtehit, o meselede
fetva vermemiştir ve aynı meselede fetva veren başka bir müçtehide müracaat edilebilir.
[Düzenle]
Yerine getirilmesi farz olan bu ihtiyat iki kısımdır:
Bu durum, müçtehidin bir meselede
delil ve
muteber kesin bir
hüccet bulamadığı ve kendi
temel esaslarına göre o meselede ihtiyatı uygun gördüğü durumdur.
Böyle bir meselede mukallit, o ameli terk edemez ve farz ihtiyata uygun hareket etmelidir. Yahut kendi
taklit mercii yerine, ondan sonra
a’lem bildiği bir başka müçtehidin görüşüne amel etmelidir.
Ayrıca o meselede ikinci mercii de farz ihtiyat diyorsa mukallit, ikinci mercii’den sonra a’lem bildiği üçüncü bir mercii’ye yönelmelidir.
Bu da müçtehidin delillerden yaptığı
istinbatın (çıkarımın) ihtiyat olduğu durumlar için geçerlidir. Örneğin
Şüphe’yi Mehsure durumu (yani mükellefin bir amel karşısında
icmal de olsa bilgisinin olduğu ama farklı ihtimallerin de olduğu bir durum.
Cuma günü
Cuma namazı ile
öğle namazı arasında şüpheye düşmek gibi.)
[Düzenle]
Bu iki ihtiyat arasındaki fark şudur: Birinci kısımda başka bir müçtehide yönelmek
caizdir ama ikinci kısımda caiz değildir.
[Düzenle]
Fıkıh kitaplarında ihtiyat tabiri fetvadan önce veya sonra yer almazsa farz ihtiyata işarettir. Aynı şekilde müçtehitlerin fıkıh kitaplarında kullandığı bazı tabirler («فیه اشکال», «فیه تأمّل» «المشهور کذا») farz ihtiyata işarettir.
Yine «یجب الاحتیاط فی کذا» (Şu durumda ihtiyat farzdır) ’dan maksat, fetvada ihtiyat etmek değil de ihtiyatın farz olduğuna dair verilen fetvadır.
[Düzenle]
[Düzenle]
Fıkh'ı Mutabık Mezheb’i Ehli Beyt, c. 1, s. 296. Endişe’i Kum Websitesi Havza Websitesi
