İbrahim Makamı

Makaleyi PDF formatında kaydet


İbrahim makamı (Arapça: مقام ابراهیم) , semavi dinler tarihinde önemli bir yeri olan Hz. İbrahim’in (a. s), Kabe’nin imar ve tamirinden sonra ibadet ettiği ve insanları hac farizasını yerine getirmeleri adına çağrıda bulunduğu yere verilen addır.


İlahi Nişaneler

[Düzenle]

Mekke ve Mescid-i Haram çevresinde Allah’a kulluk, tevhit ve maneviyat nişaneleri göze çarpmaktadır. Bu nişanelerin, tarih boyunca onları yıkmak isteyen güçlü düşmanlar karşısında süreklilik ve bekasını koruması bir mucize sayılmaktadır. İbrahim (a. s) gibi büyük bir peygamberden Zemzem, Safa, Merve, Rükün, Hatim, Hacer’ül Esved, Hicr-i İsmail gibi eserler kalmıştır ve bunların her biri geçmiş asır ve çağların tecessüm eden halini temsil eder.

İbrahim Makamı ve Anlamı

[Düzenle]

Bu açık nişanelerden biri de, İbrahim makamıdır. Makam iki ayak yerine söylenmektedir.
[1] İbn. Manzur, Lisan’ul-Arab, c. 12, s. 498.    
Kabe’nin inşası veya hac merasiminin yapılması veyahut halkı bu büyük merasimi yapmaya davet etmek için İbrahim’in (a. s) durduğu yer olması nedeniyle, ona İbrahim makamı denmiştir.
[2] Mekarim Şirazi, Nasır, Tefsir-i Numune, c. 3, s. 15, Daru’l-Kütübi’l-İslamiye, Tahran, 1374, h. ş    


İbrahim Makamı Hakkında Görüşler

[Düzenle]

İbrahim makamının tefsir ve manası hakkında ortak bir görüş bulunmamaktadır. Bilakis değişik ve farklı sözler bulunmaktadır. Bu sözlerin bazılarına işaret ediyoruz.
A. Bazıları baştan sona tüm haccın (tüm amellerinin) İbrahim makamı olduğu görüşündedir.
B. Bir grup, İbrahim makamının haccın tümü olmadığı ve onun sadece Arefe, Meş'ar-i Haram ve üç Cemerat’tan ibaret olduğu görüşündedir.
C. Bazıları, tüm Mekke hareminin İbrahim makamı sayıldığı görüşündedir.
D. Her ne kadar zikredilen tüm bu hususlar Hz. İbrahim’in (a. s) özveri ve fedakarlıklarını hatırlatsa da sunduğumuz bu deliller ve ayetin zahirini göz önünde bulundurmakla, İbrahim makamının Hz. İbrahim’in (a. s) bilinen makamı olduğu anlaşılmaktadır.

İbrahim Makamı’nın Yeri

[Düzenle]

Orası Kâbe yakınlarında bulunan ve şimdilerde dahi Hz. İbrahim’in (a. s) ayak izinin belirgin olduğu özel bir taştır. Hacılar tavaf yaptıktan sonra oranın yakınına gitmekte ve tavaf namazı kılmaktadır.
[3] Razi, Ebu Abdullah, Fahruddin Muhammed b. Ömer, Mefatih'ull-Ğayb, c. 4, s. 44, Dar-ı İhyai’t-Turası’l-Arabi, Beyrut, 1420 h. k.    
[4] Mekarim Şirazi, Nasır, Tefsir-i Numune, c. 1, s. 448


Rivayetlerde İbrahim Makamı

[Düzenle]

Muteber kitaplarda masum [[|İmamlar (a. s) İmamlardan (a. s)]] nakledilen rivayetler, son görüşe işaret etmektedir. Burada bu rivayetlerin bazılarına işaret ediyoruz. el-Kafi’de İmam Sadık’tan (a. s) “Onda apaçık ayetler vardır” ayetinin tefsiri hakkında şöyle zikredilmiştir: Bir şahıs ‘Bu apaçık ayetler nedir?’ diye sorar. İmam şöyle buyurur: “Birisi, İbrahim’in üzerinde durduğu ve ayak izinin taşta kaldığı makam, diğeri Hacer’ül Esved ve üçüncüsü ise Hicr-i İsmail’dir. ”
[5] Kuleyni, el-Kafi, c. 4, s. 223, Daru’l-Kutubi’l-İslamiye, Tahran, 1365 h. ş.    
İbrahim et-Teymi şöyle demektedir: İmam Sadık (a. s) bana yaslanarak şöyle buyurdu: “Ey İbrahim! Tavafın ecrini bilmek istiyor musun?” Ben de: ‘Canım sana feda olsun. Evet! ’ diye cevap verdim. Buyurdu ki: “Herkim Allah’ın evine marifetle gelir, yedi defa tavaf eder ve İbrahim makamında iki rekat namaz kılarsa, Yüce Allah ona on bin iyilik verir ve onu on bin derece yükseltir…”
[6] Hilli, İbn. Fahd, Uddetü’d-Dai, s. 192, Daru’l-Kütrübi’l-İslamiye, 1407 h. k.    

Bu iki rivayete dikkat edildiği takdirde İbrahim makamından kastedilen yerin hacıların tavaf ettikten sonra arkasında durduğu ve iki rekât tavaf namazı kıldığı meşhur makam olduğu anlaşılacaktır.

Fahri Razi’nin Görüşü

[Düzenle]

Fahri Razi bu konuyu ispatlama doğrultusunda birtakım deliller öne sürmüştür ve biz onların bazılarına işaret ediyoruz.
1. Rivayet edildiği üzere Cabir, tavafını tamamladıktan sonra makam tarafını doğru gitmiş ve "وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِیمَ مُصَلًّى" ayetini okumuştur. Bu, İbrahim makamının bilinen meşhur makam olduğuna delalet etmektedir.
[7] Meclisi, Muhammed Bakır, Biharü’l-Envar, c. 21, 403, Müessesetü’l-Vefa, Beyrut, 1404 h. k.    
[8] Sahih-i Müslim (Hac 147. Hadis) , be nakl az İbn. Kesir Dımeşki.
[9] İsmail b. Ömer, Tefsirü’l-Kur’ani’l-Azim, c. 1, s. 414, Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, Menşurat-ı Muhammed Ali Beyzun, Beyrut, 1419 h. k    

2. Bu isim, örf genelinde belirtilen mekana özgüdür ve bunun delili de şudur: Eğer Mekke ehlinden bir kimse İbrahim makamını sorarsa, o yeri göstermektedirler.
3. Hz. İbrahim’in ayağının bir taşta iz bırakması, Allah’ın birliği ve İbrahim’in mucizesinin en açık delillerindendir. Bu esas uyarınca, eğer bu taşı İbrahim’e özgü kılacak olursak (İbrahim makamı olarak değerlendirirsek) , bu başka bir mekanı İbrahim’e özgü bilmemizden daha iyidir.
4. Yüce Allah şöyle buyuruyor: “İbrahim makamından kendiniz için ibadetgah seçiniz. ” Haremin hiçbir yerinde (makam olarak bilinen yer dışında) ibadete özgü özel bir yer bulunmamaktadır. O halde bu mekanı İbrahim makamı olarak kabul etmeliyiz.
5. İbrahim makamı, onun kalktığı yerdir ve rivayetler ile ispatlandığı üzere kendisi (bir görüşe göre) ayağını yıkarken bu taş üzerinde durmuştur. Lakin kendisinin başka bir yerde durduğu ispat edilmemiştir.
[10] Razi, Ebu Abdullah Fahruddin Muhammed b. Ömer, Miftahü’l-Ğayb, c. 4, s. 44.    

Bundan dolayı, İbrahim makamı Hz. İbrahim’in (a. s) ayak izinin kaldığı taştır. Birçok rivayetin delalet ettiği üzere, Kabe’nin duvarını yükseltmesi için Hz. İbrahim’in üzerinde durduğu asıl taşın şimdi makam olarak adlandırılan yerin altında defnedilmiştir ve İbrahim makamı tavaf yerinin kenarında ve bağlı tarafın karşısında yer almaktadır.
[11] Tabatabai, Muhammed Hüseyin, tercüme-i el-Mizan, c. 3, s. 545, Musevi Hemedani, Seyid Muhammed Bakır, Defter-i İntişarat-ı İslamî Camia-i Müderrisin-i Kum, 1374 h. ş    


Dipnot

[Düzenle]
 
1. ↑ İbn. Manzur, Lisan’ul-Arab, c. 12, s. 498.    
2. ↑ Mekarim Şirazi, Nasır, Tefsir-i Numune, c. 3, s. 15, Daru’l-Kütübi’l-İslamiye, Tahran, 1374, h. ş    
3. ↑ Razi, Ebu Abdullah, Fahruddin Muhammed b. Ömer, Mefatih'ull-Ğayb, c. 4, s. 44, Dar-ı İhyai’t-Turası’l-Arabi, Beyrut, 1420 h. k.    
4. ↑ Mekarim Şirazi, Nasır, Tefsir-i Numune, c. 1, s. 448
5. ↑ Kuleyni, el-Kafi, c. 4, s. 223, Daru’l-Kutubi’l-İslamiye, Tahran, 1365 h. ş.    
6. ↑ Hilli, İbn. Fahd, Uddetü’d-Dai, s. 192, Daru’l-Kütrübi’l-İslamiye, 1407 h. k.    
7. ↑ Meclisi, Muhammed Bakır, Biharü’l-Envar, c. 21, 403, Müessesetü’l-Vefa, Beyrut, 1404 h. k.    
8. ↑ Sahih-i Müslim (Hac 147. Hadis) , be nakl az İbn. Kesir Dımeşki.
9. ↑ İsmail b. Ömer, Tefsirü’l-Kur’ani’l-Azim, c. 1, s. 414, Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, Menşurat-ı Muhammed Ali Beyzun, Beyrut, 1419 h. k    
10. ↑ Razi, Ebu Abdullah Fahruddin Muhammed b. Ömer, Miftahü’l-Ğayb, c. 4, s. 44.    
11. ↑ Tabatabai, Muhammed Hüseyin, tercüme-i el-Mizan, c. 3, s. 545, Musevi Hemedani, Seyid Muhammed Bakır, Defter-i İntişarat-ı İslamî Camia-i Müderrisin-i Kum, 1374 h. ş    


Kaynakça

[Düzenle]

İslamquest sitesi "İbrahim Makamı" adlı makaleden yararlanılmıştır.    


Bu sayfadaki kategoriler : Hz. İbrahim | İlahi Nişaneler | Kuran'da Hz. İbrahim | Mucize | Peygamberler
جعبه ابزار