putperestlik

Makaleyi PDF formatında kaydet



Putperestlik (Arapça: عبادة الأصنام) , beşeriyet tarihinde ve günümüzde bazı insanların tevhit anlayışı yerine benimsedikleri ve tapınma olgusunun bir karşılığı olarak kabul ettikleri bir inanç şeklidir.


Putperestliğin Geçmişi

[Düzenle]

Putperestliğin başlangıcı anlamında elimizde net bir tarih yoktur. Beşeri toplumlarda bazen ferdi bazen de toplu olarak gerçekleştirilen bu batıl ayin hakkında tarihi bazı bilgiler mevcuttur. Bilinen tarih olarak resmi anlamda ilk putperestlik Nemrut b. Kenan dönemine denk gelir. Putperest padişahlardan olan Nemrud b. Kenan b. Kuş, puta tapınmak konusunda çok zalim ve çok hırslı birisiydi. O, Tahmuras’ın dönemindeki ilk putperesti. Birisi öldüğünde onun ağaçtan putunu yapar ve ona taparlardı.
[1] Mecmel-ut Tevarih ve’l Kısas, s. 189-190, Bahar Melik-uş Şuera’nın araştırması, Tahran

Tabakat-ı Nasiri’de şöyle yazar: Nemrud b. Kenan b. Kuş b. Ham b. Nuh, tufandan (Nuh Tufanı) sonra zorbalık yaparak taç giydi. Babil’i işgal eden de oydu. Arap ve acemi sultası altına aldı. Puthane yaptı. Putlara tapardı. Altından ve gümüşten putlar yaptı. Hepsini mücevherlerle süsledi. Put yapan Azer’i, hazinelerin, putların ve onların aletlerinin sorumlusu yaptı. Yıldız bilimine uyardı. Büyük ihtimalle putları yıldız şeklinde yapar ve onlara taparlardı.
[2] Tabakat-ı Nasırî, Tarih-i İran ve İslam, Minhac-u Sıraç, (M. S. 658) , c. 1, s. 138, Abdülhay Habibi’nin çalışması, Tahran, Dünyay-ı Kitap, 1. Baskı, 1363 h. ş


Mekke’de Putperestliğin Başlaması

[Düzenle]

Bu meseleye İslam tarihi açısından yaklaşıldığında İslam’ın doğduğu şehir olan Mekke’de, İslam dininden önce hakim inanç ve anlayış, putperestlikti.

← Amr b. Luhey ve Hübel Putu


Cürhüm Kabilesi , Harem’de (Mekke’de) isyana başladı ve bu isyan Sebe’nin dağılması ve Benî Harise b. Salebe b. Amr b. Amir’in Mekke’ye gelmelerine denk gelmişti. Onlar Cürhüm’le beraber yaşamak istiyorlardı. Fakat Cürhüm kabilesi bunu kabul etmedi ve aralarında savaş çıktı. Söylentiye göre Huzâa’dan olduğu söylenen Benî Harise onları yendi ve Kabe’yi ele geçirdi. O sırada onların reisi Amr b. Luhay’dı. O, Cürhüm’den geriye kalanları da oradan çıkardı. İbn Luhay, Rabia b. Haris b. Salebe b. Amr Muzikya b. Amir’di. Bir hadiste Allah Resulü (s. a. a) şöyle buyuruyor: ‘Amr b. Luhay’ı ateşin içinde bağırsaklarını çekerken gördüm. ’ Çünkü o, Bahira, Saibe ve Ham
[3] Maide, 103.    
bidatını çıkardı, İsmail’in (a. s) dinini değiştirdi ve putperestliği getirdi.
[4] el-İber, Tarih-i İbn-i Haldun, Abdul-Muhammed Ayetî’nin çevirisi (Farsça) , c. 1, s. 379, Müessese-i Mutaliat ve Tahkikat-ı Ferhengi, 1. Baskı 1363 h. ş,


← Amr b. Luhey’in Şam’a Seferi


Bazı tarihçiler şöyle yazarlar: Amr b. Luhay, bir iş için Mekke’den Şam’a gitti. Belka mevkiindeki Meab şehrine geldiğinde Amalika kabilesi ve Amilak b. Lavez b. Sam b. Nuh’un evlatlarının putlara taptığını gördü. Onlardan ‘Bu tapındığınız şeyler nedir?’ diye sorduğunda dediler ki: ‘Bunlar putlardır; ne zaman yağmur yağmasının istesek onlar bize yağmur yağdırırlar. Ne zaman yardıma ihtiyacımız olsa, onlar bizlere yardım ederler. ’ Amr b. Luhay dedi ki: ‘Onlardan birini bana verebilir misiniz? Ben onu Arabistan’a götüreyim ve oranın da halkı sizin gibi tapınsınlar. ’ Amalikalılar, Hübel putunu ona verdiler. Amr, onu Mekke’ye getirdi ve halkı ona tapınmaya ve tazim etmeye mecbur etti.
[5] İbn-i Hişam (Ö. 218 h. k) , Zendegani-i Muhammed İslam Peyamberi (Farsça çeviri: Seyid Haşim Resuli) c. 1, s. 52, Tahran, İntişarat-ı Kitapçı, 5. Baskı, 1375 h. ş


← Bir Başka Tarihi Nakil


Mesudi şöyle yazıyor: Amr b. Amir ve evlatları Mearib’ten çıkarıldıktan sonra Benî Rabia ayrıldı ve Tehame’ye yerleşti. Bu ayrılıklarından dolayı onlara Huzâa adını verdiler... Huzâa, Kabe’nin yöneticiliğini üzerine aldı. Onlardan Amr b. Luhay bunu ilk üstlenen kişi oldu. Onun adı Harise b. Amir’di. İbrahim’in (a. s) dinini tamamen değiştirdi ve halkı putlara tapınmaya mecbur etti. Bir rivayete göre o, Şam’a gitti, orada bir grubun putlara tapındığını gördü. Onlar Amr’a Kabe’ye dikmesi için bir put verdiler. Huzâa kavmi güçlendiği için Amr b. Luhey herkese zulmetmeye başladı. Cürhümlüler’den hanif dininden olan biri bu konuda ona dedi ki: ‘Ey Amr! Mekke’de zulüm yapma ki, orası haram şehirdir. Ad’lılara ne oldu? Orada develeri olan Benî Amalika neredeler? İnsanlar bu şekilde yok oluyorlar. ’ Amr b. Luhey, Kabe’nin etrafına birçok put dikti. Putperestlik Araplarda yaygınlaştı ve hanif din (geriye kalan çok az takipçisinin dışında) tümüyle değişti.
Cürhüm kabilesinden Şahne b. Halef bu konuda ona şöyle dedi: ‘Ey Amr! Mekke’ye ve Kabe’nin etrafına ilahlar yerleştirdin. Buranın hep bir Allah’ı vardı. Fakat sen, Kabe için halkın içine bir çok ilahlar soktun. Bil ki, Allah gelecekte evi için sizin dışınızda perdeciler getirecektir. ’ Amr b. Luhey’in 354 yıl yaşadığı söylenmektedir.
[6] Ebu’l Hasan Ali b. Hüseyin Mesudi (Ö. 346 h. k) , Muruc-uz Zeheb ve Maadin-il Cevher, c. 1, s. 418-419, (Farsça çeviri: Ebu’l Kasım Payende) , Tahran, İntişarat-ı İlmi Ve Ferhengi, 5. Baskı, 1374 h. ş


Dipnot

[Düzenle]
 
1. Mecmel-ut Tevarih ve’l Kısas, s. 189-190, Bahar Melik-uş Şuera’nın araştırması, Tahran
2. Tabakat-ı Nasırî, Tarih-i İran ve İslam, Minhac-u Sıraç, (M. S. 658) , c. 1, s. 138, Abdülhay Habibi’nin çalışması, Tahran, Dünyay-ı Kitap, 1. Baskı, 1363 h. ş
3. Maide, 103.    
4. el-İber, Tarih-i İbn-i Haldun, Abdul-Muhammed Ayetî’nin çevirisi (Farsça) , c. 1, s. 379, Müessese-i Mutaliat ve Tahkikat-ı Ferhengi, 1. Baskı 1363 h. ş,
5. İbn-i Hişam (Ö. 218 h. k) , Zendegani-i Muhammed İslam Peyamberi (Farsça çeviri: Seyid Haşim Resuli) c. 1, s. 52, Tahran, İntişarat-ı Kitapçı, 5. Baskı, 1375 h. ş
6. Ebu’l Hasan Ali b. Hüseyin Mesudi (Ö. 346 h. k) , Muruc-uz Zeheb ve Maadin-il Cevher, c. 1, s. 418-419, (Farsça çeviri: Ebu’l Kasım Payende) , Tahran, İntişarat-ı İlmi Ve Ferhengi, 5. Baskı, 1374 h. ş


Kaynakça

[Düzenle]




جعبه ابزار