Kuran'da Bozgunculuk
Makaleyi PDF formatında kaydet
Bozgunculuk (Arapça: الفساد) ,
İslam öğretileri içerisinde çokça önem verilen ve ferdi-toplumsal hayat açısından hem
Kuran’ı Kerim hem de
rivayetlerde üzerinde sıklıkla durulan konulardan biridir. Kuran’ı Kerim’de de bu konu
Allah tarafından sıkça beyan edilmiş ve sebepleri, etkileri, sonuçları gibi alanlarda ayetlerde açıklamalar yapmıştır.
[Düzenle]
Mecmeu’l-Bahreyn kitabında bozgunculuk şöyle tanımlanmıştır: “Bozgunculuk,
ıslah kelimesinin karşıt manasıdır. ”
Bu tanım
Lisanu’l-Arab’ta da gelmiş ama sonra şöyle eklenmiştir: “Bozgunluk,
maslahat karşısında ve bozgunculuk istemi de ıslah isteminin karşısında yer alır. ”
Ragıp,
el-Müfredat kitabında şöyle demektedir: “Bozgunculuk, ister az olsun ister çok,
itidal halinden çıkmadır ve karşıtı da doğruluktur. Kullanıldığı yer can, beden ve itidal ve doğruluk haddinden çıkan eşyalardır. ”
Bozgunculuk, her tahrip edici fiil için kullanılır. Dolayısıyla kendisinde noksanlık olan her işe ve bireysel ve toplumsal meselelerdeki her
ifrat ve
tefrite bozgunculuk denir ve bunlar bozgunculuğun örnekleri sayılır.
[Düzenle]
Kuran’ı Kerim’de bozgunculuk çıkarmak ıslah etmenin karşısında zikredilmiştir. “O aşırı gidenler ki yeryüzünde bozgunculuk ederler de ıslah etmezler. ”
“Allah, bozguncuyu yapıcı olandan ayırır. ”
“Islah et ve bozguncuların yolunu tutma. ”
Aynı şekilde
iman ve
salih amel de, bozgunculuğun karşısında zikredilmiştir. Allah Teala şöyle buyuruyor: “Yoksa biz, iman edip salih amellerde bulunanları yeryüzünde bozgunculuk çıkaranlar gibi (bir) mi tutacağız”?.
Kuran’ın misyonu ister dini işlerde olsun ve ister dünyevi işlerde olsun insanları her bozgunculuktan çıkarmaktır.
Allah Resulü de (s. a. a) insanları hakka, bozgunculukla mücadele etmeye, iyilikleri ve yüce güzel
ahlakı yaymamaya çağırmak için gönderilmiştir: “Ben sadece ahlakın üstünlüklerini tamamlamak için gönderildim. ”
Kuran’ı Kerim şöyle buyurmaktadır: “Allah, rızasına uyanları bununla kurtuluş yollarına ulaştırır ve onları kendi izniyle karanlıklardan nura çıkarır. Onları dosdoğru yola yöneltip iletir. ”
[Düzenle]
Bu ayetler çok fazla olduğundan ve Kuran’ın büyük bir bölümünü kendine ayırdığından bozgunculuk ve bozgunculuk çıkarma ile ilgili ayetleri saymak mümkün değildir. Örneğin bozgunculuk manasında olan bazı deyimlerin bozgunculuk kavramıyla kullanılmadığını ve başka bir kavramla kullanıldığını görmekteyiz. Bozgunculukta ileriye gitmek anlamındaki “el-hebal”, bozgunculukta çokluk anlamındaki “la Ta'sev”
ve Yüce Allah’ın “dahala beynekum” sözündeki “ed-dahl” ve “el-fahşa”, “esbur” ve “el-buvar” gibi kelimeler bunun birer örneğidir. Bunların hepsi bozgunculuk anlamını vermektedir.
[Düzenle]
Yeryüzünde bozgunculuğun ortaya çıkmasına sebep olan bazı etkenler şunlardır:
Allah Teala, insanların onun emirlerine muhalefet etmesi ve hak yolundan ayrılmasıyla bozgunculuğa sebep olduklarını beyan eder. Yüce Allah şöyle buyuruyor: “İnsanların kendi işledikleri (
kötülükler) sebebiyle karada ve denizde bozulma ortaya çıkmıştır. ”
İnsanlara egemenlik kurmak da bozgunculuğun ortaya çıkmasına neden olur. Yüce Allah şöyle buyuruyor: “O, (senin yanından) ayrılınca yeryüzünde bozgunculuk yapmaya, ekin ve nesli yok etmeğe çalışır. Allah ise bozgunculuğu sevmez. ”
“Demek, yüz çevirdiğinizde yeryüzünde bozgunculuk çıkaracak ve akrabalık bağlarını koparacaksınız, öyle mi?”
“Dedi ki: Gerçekten hükümdarlar bir ülkeye girdikleri zaman, orasını bozguna uğratırlar ve halkından
izzet sahiplerini zelil ve aşağılık kılarlar; işte onlar, böyle yaparlar. "
“Kazıklar sahibi Firavun’a ne yaptığını görmedin mi? Bunlar şehirlerde azgınlık eden ve oralarda pek çok bozgunculuk çıkaran kimselerdi. ”
İnsanların tek bir
ilah yerine birçok tanrı oluşturması ve
nefsani arzulara uymaları yeryüzünde ve göklerde bozgunluğun ortaya çıkmasına neden olur.
Yüce Allah şöyle buyuruyor: “Eğer hak onların arzularına uysaydı, gökler ile yer ve onlarda bulunanlar elbette bozulur giderdi. Hayır, biz onlara şereflerini (Kuran’ı) getirdik. Onlar ise bu şereflerinden yüz çeviriyorlar. ”
“Eğer yerde ve gökte Allah’tan başka ilâhlar olsaydı, kesinlikle ikisi de (iki alem de) fesada uğrardı. ”
Bunun karşısında
Peygamberler (a. s) ise
risalet görevleri ve ilahi emre uyarak insanları bozgunculuktan kaçınmaya çağırmışlar ve Allah’tan da bu konuda yardım talep etmişlerdir. (
Lût) “Ey Rabbim! Şu bozguncu kavme karşı bana yardım et” dedi.
İnkar ve
kibir ehli, çağrılarını lekelemek ve risaletin önüne geçmek için Peygamberleri bozgunculukla suçlamışlardır:
Yüce Allah bu hususta şöyle buyuruyor: “
Firavun ve kavminin önde gelenleri, dediler ki: "
Musa ve kavmini bu toprakta (Mısır'da) bozgunculuk çıkarmaları, seni ve ilahlarını terk etmeleri için mi (serbest) bırakacaksın?"
Aynı şekilde şöyle buyuruyor: “Firavun dedi ki: Bırakın beni, Musa’yı öldüreyim. (Faydası olacaksa)
Rabbini yardıma çağırsın! Çünkü ben onun,
dininizi değiştireceğinden yahut yeryüzünde bozgunculuk çıkaracağından korkuyorum. ”
[Düzenle]
Allah Teala, bozguncuların kendi arzu ve hedefleri doğrultusunda gerçekleştirdikleri her türlü eylemin karşılığında hem dünyevi hem de uhrevi bazı
ceza ve
azap vaadinde bulunmuştur.
“İnkâr eden ve insanları Allah’ın yolundan alıkoyanların, yapmakta oldukları bozgunculuklarına karşılık azaplarının üstüne azap ekleriz. ”
Aynı şekilde şöyle buyuruyor: “Allah’a ve Resulüne savaş açanların ve yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya çalışanların cezası; ancak öldürülmeleri yahut asılmaları veya ellerinin ve ayaklarının çaprazlama kesilmesi yahut o yerden sürülmeleridir. Bu cezalar onlar için dünyadaki bir rezilliktir.
Ahirette de onlara büyük bir azap vardır. ”
Bir başka yerde ise şöyle buyuruyor: “İnkâr eden ve insanları Allah’ın yolundan alıkoyanların, yapmakta oldukları bozgunculuklarına karşılık azaplarının üstüne azap ekleriz. ”
[Düzenle]
Burada zikredeceğimiz ayetlerde bozgunculuktan kaçınmak, Allah’ın bozgunculuğa karşı duruşu, onlar uyarmak vb. meseleleri ön plana çıkaracağız.
“İşte ahiret yurdu. Biz, onu yeryüzünde büyüklük taslamayan ve bozgunculuk çıkarmayanlara has kılarız. Sonuç, Allah’a karşı gelmekten sakınanlarındır. ”
“Onlar yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya çalışırlar. Allah, bozguncuları sevmez. ”
Aynı şekilde şöyle buyuruyor: “Yeryüzünde bozgunculuk isteme. Çünkü Allah, bozguncuları sevmez. ”
“Yoksa Biz, iman edip salih amellerde bulunanları yeryüzünde bozgunculuk çıkaranlar gibi (bir) mi tutacağız? Ya da
muttakileri facirler gibi (bir) mi tutacağız?”
“Onlara, "Yeryüzünde bozgun çıkartmayın" dendiğinde, "Tam tersine, bizler barış ve esenlik getirenleriz" demişlerdir. ”
“Allah’ın sana iyilik yaptığı gibi sen de iyilik yap ve yeryüzünde bozgunculuk isteme. Çünkü Allah, bozguncuları sevmez. ”
Aynı şekilde şöyle buyuruyor: “Musa, kardeşi
Harun’a , “Kavmim arasında benim yerime geç ve yapıcı ol. Sakın bozguncuların yoluna uyma dedi. ”
“Biz, Kitap’ta (
Tevrat’ta)
İsrailoğullarına , “Yeryüzünde muhakkak iki defa bozgunculuk yapacaksınız ve büyük bir kibre kapılarak böbürleneceksiniz diye hükmettik. ”
“Eğer Allah’ın; insanların bir kısmıyla diğerlerini savması olmasaydı, yeryüzü bozulurdu. Ancak Allah, bütün âlemlere karşı lütuf sahibidir. ”
[Düzenle]
Kuran’ı Kerim, bozgunculuk kavramını teorik olarak beyan ederken aynı zamanda bunun örneklerini kavimler ve bazı şahıslar üzerinden de sunmaktadır.
“Şüphe yok ki, Firavun yeryüzünde (ülkesinde) büyüklük taslamış ve ora halkını sınıflara ayırmıştı. Onlardan bir kesimi eziyor, oğullarını boğazlıyor, kadınlarını ise sağ bırakıyordu. Şüphesiz o, bozgunculardandı. ”
“Şüphesiz
Karûn, Musa’nın kavmindendi. Onlara karşı azgınlık etti. Biz ona, anahtarlarını (bile taşımak) güçlü bir topluluğa ağır gelecek hazineler verdik. Hani, kavmi kendisine şöyle demişti: Böbürlenme! Çünkü Allah, böbürlenip şımaranları sevmez. ”
“Bir de
Yahudiler, “Allah’ın eli bağlıdır” dediler. Söylediklerinden ötürü kendi elleri bağlansın ve lânete uğrasınlar! … Her ne zaman savaş için bir ateş yakmışlarsa, Allah onu söndürmüştür. Onlar yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya çalışırlar. Allah, bozguncuları sevmez. ”
(Ey Muhammed! ) Rabbinin, (
Hud’un kavmi)
Âd’e, şehirler içinde benzeri kurulmamış olan, sütunlarla dolu
İrem’e, vadide kayaları oyan (
Salih’in kavmi)
Semûd’a , kazıklar sahibi Firavun’a ne yaptığını görmedin mi? Bunlar şehirlerde azgınlık eden ve oralarda pek çok bozgunculuk çıkaran kimselerdi. Bu yüzden Rabbin onların üzerine
azap kamçısı yağdırdı. ”
“Hatırlayın ki Allah Âd kavminden sonra, sizi onların yerine getirdi ve sizi yeryüzünde yerleştirdi. Yerin ovalarında köşkler kuruyor, dağları oyup evler yapıyorsunuz. Artık Allah’ın nimetlerini anın da yeryüzünde bozgunculuk yaparak karışıklık çıkarmayın. ”
Yüce Allah,
Hz. Şuayb'ın (a.s) diliyle şöyle buyuruyor:
“Ey kavmim! Ölçüyü ve tartıyı adaletle tam yapın. İnsanların eşyalarını (mallarını ve haklarını) eksiltmeyin. Yeryüzünde bozgunculuk yaparak karışıklık çıkarmayın. ””
“
Lut’u da peygamber olarak gönderdik. Hani o, kavmine şöyle demişti: “Gerçekten siz, sizden önce dünyada hiçbir toplumun yapmadığı bir hayâsızlığı işliyorsunuz. ” Siz hâlâ erkeklere yanaşacak, yol kesecek ve toplantılarınızda edepsizlik yapacak mısınız?” Kavminin cevabı, “Eğer doğru söyleyenlerden isen, haydi Allah’ın azabını getir bize” demeden ibaret oldu. (Lût) “Ey Rabbim! Şu bozguncu kavme karşı bana yardım et dedi. ”
“Allah’a ve Resulüne savaş açanların ve yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya çalışanların cezası; ancak öldürülmeleri, yahut asılmaları veya ellerinin ve ayaklarının çaprazlama kesilmesi, yahut o yerden sürülmeleridir. ”
“Dedi ki: Gerçekten hükümdarlar bir ülkeye girdikleri zaman, orasını bozguna uğratırlar ve halkından izzet sahiplerini zelil ve aşağılık kılarlar. ”
“Bunlara, “Yeryüzünde fesat çıkarmayın” denildiğinde, “Biz ancak ıslah edicileriz! ” derler. ”
“Yeryüzünde bozgunculuk yapıp dirlik düzenlik vermeyen aşırı gidenlerin emrine uymayın. ”
“Demek, yüz çevirdiğinizde yeryüzünde bozgunculuk çıkaracak ve akrabalık bağlarını koparacaksınız, öyle mi?”
Yüce Allah şöyle buyuruyor: “Allah'a verdikleri sözü, onu kesin olarak onayladıktan sonra bozanlar, Allah'ın ulaştırılmasını emrettiği şeyi kesip koparanlar ve yeryüzünde bozgunculuk çıkaranlar; işte onlar, lanet onlar içindir ve yurdun kötü olanı da onlar içindir. ”
Sihirbazlar gelince Musa onlara, “Atacağınızı atın (hünerinizi ortaya koyun) ” dedi. Sihirbazlar atacaklarını atınca, Musa dedi ki: “Sizin bu yaptığınız sihirdir. Allah, onu elbette boşa çıkaracaktır. Çünkü Allah, bozguncuların işini düzeltmez.
Bu örneklere ek olarak başka bir cihete işaret eden ayetler de mevcuttur ve biz kısa kesmek açısından onları beyan etmedik.
Bozgunculuk ve bozgunculuk çıkarmanın değişik mertebelere sahip olduğunu belirtmek gerekir. Örneğin çok açık olduğu üzere israf eden bir şahsın çıkardığı bozgunculuk Firavun’un çıkardığı bozgunculuk zümresinden değildir.
[Düzenle]
Yüce Allah şöyle buyuruyor: “Sonra onların ardından Musa’yı, apaçık mucizelerimizle Firavun’a ve onun ileri gelen adamlarına peygamber olarak gönderdik de onları (mucizeleri) inkâr ettiler. Bak, bozguncuların sonu nasıl oldu. ”
“Allah'a verdikleri sözü, onu kesin olarak onayladıktan sonra bozanlar, Allah'ın ulaştırılmasını emrettiği şeyi kesip koparanlar ve yeryüzünde bozgunculuk çıkaranlar; işte onlar, lanet onlar içindir ve yurdun kötü olanı da onlar içindir. ”
[Düzenle]
[Düzenle]
İslamquest sitesi "Bozgunculuk ile ilgili ayetler" makalesinden yararlanılmıştır.
