Emeviler Döneminde Şiilik

Makaleyi PDF formatında kaydet



Emeviler dönemi, İslam tarihinin en kanlı ve Müslüman halka zulmün İslam topraklarının her tarafını sardığı bir dönem olup, bu dönemde Allah Resulü (s.a.a) ve Ehlibeyti'nin (a.s) takipçileri olan Şiiler şiddetli baskı, zorluk, katliam, işkence vb. durumlara maruz kalmışlardır.


Muaviye Dönemi ve Şiilerin Durumu

[Düzenle]

Muaviye, hilafeti [Padişah [|padişahlığa]] dönüştürerek saltanatlık sistemini kurdu ve bunu Peygamber’in (s. a. a) Kisra ve Kayser modelini örnek vererek meşru hale getirmeye çalıştı. Muaviye, en çok Şiîlerden özellikle İmam Ali (a. s) ve Ehlibeyt’in nüfuzu altındaki Irak Şiîlerinden gelebilecek tehlikenin farkındaydı. Bu yüzden tüm gücünü Alevi geleneklerini ortadan kaldırmak için harcadı. Bu dönemde Muaviye, halkın zihninde İmam Ali’nin (a. s) hatırası, anıları, yolu ve meramının silinmesi isteğiyle yetinmeyip halkın kalbinde İmam Ali’ye (a. s) karşı nefret duygusunun oluşmasını ve O’ndan uzaklaşmalarını arzuluyordu.

← Minberlerde Lanet Okuma


Bu nedenle, ilk olarak hutbelerde ve minberlerde İmam Ali’ye (a. s) lanet okutulmasını emretmiş ve İmam (a. s) hakkında onu yeren ve kötüleyen uydurma hadisler yazdırmış ve yaymıştır. Ali’nin (a. s) faziletlerinin gölgede kalması için diğer halifeler hakkında onları öven, faziletlerini sayan birçok uydurma sözler türetmiştir. İmam Ali’ye (a. s) küfür ve kötü söz söylemenin kendisine yakınlığın bir nişanesi olduğunu belirtmiş ve biat edenlerden Ali’ye (a. s) lanet etmeleri şartını koşmuştur. Muaviye, tüm bu işlerinde bazı sahabelerden de yardım almıştır.
[3] Tarih-i Siyasi-yi İslam, c. 2, s. 408-412


← Şiilere Yoğun Baskı ve Zulümler


Muaviye ayrıca, sık sık Şiîlere zorluklar çıkarmıştır. İmam Hasan’ın (a. s) şehadeti, Onun alçakça kurduğu tuzakla gerçekleşmiştir. “Turabiye
[4] Toprağa düşkünler, ezik manalarını taşımaktadır.
gibi bazı lakap ve unvanlarla Şiîleri alçaltmaya ve hakir görmeye çalışmış ve Busr b. İrtah, Sufyan b. Afv ve Zehhak b. Kays gibi kan dökücü kimseleri Medine, Mekke, Yemen ve diğer şehirlere göndererek “Ali Şiası’ndan kimi bulsalar öldürsünler”.
[5] Tarih-i Siyasi-yi İslam, c. 2, s. 413.
emrini vermiştir: Busr b. İrtah, Hemdan kabilesine saldırarak erkekleri öldürdü ve kadın ve çocukları ise esir aldı.
[6] İslam’da ilk defa kadın ve çocuklar bu olayla esir alınmaya başlanmıştır. Tarih-i Siyasi-yi İslam, c. 2, s. 413.
Kufe’de, Muğiyre b. Şu’be hâkimiyeti döneminde muhaliflerle barışçıl şekilde mücadele veriliyordu, ama Onun ölümüyle birlikte Ziyat b. Ebihi
[7] İbni ebihi.
[8] yani babası belli olmayan demektir.
(hicri 49 veya 50) iş başına geldi ve tüm Şiîleri şiddetle ezmeye başladı.
[9] Muaviye, babası belli olmayan Ziyad’ı Ebu Sufyan’dan yani kendi babasından olduğunu söyleyerek bu sorunu halletti. Ziyad, İmam Ali (a. s.) döneminde Fars eyaleti valisiydi.
O, nerede Şii görse ve bulsa öldürüyor ve Şiîleri, İmam Ali’ye (a. s) kötü söz söyletmek için mescitlerde topluyordu. Basra’da da aynı şekilde Şii öldürme peşindeydi.
[10] Tarih-i Siyasi-yi İslam, s. 415-417


Kerbela Faciası ve Katliam

[Düzenle]

Şiîler, Muaviye’den sonra da rahat bir nefes almadı; hatta bundan daha da kötüsü yaşandı. Kerbela olayı ile Şiî tarihinin en büyük trajedisi yaşandı. İmam Hüseyin (a. s) , oğulları ve ashabı şehit edildi. Peygamber’in (s. a. a) ve Ali’nin (a. s) çocukları ve torunları olan haremi esir edildi. Bu hadise, Ümeyye oğulları için utanç verici bir leke olmakla beraber, tarihte her zaman Şia için bir iftihar tablosu ve onların ve Ehlibeyt’in hakkaniyetini ortaya koyan bir olay olmuştur. Bu olayın en önemli sonuçlarından birisi ise Şia tarihinin diğerlerinden kesin bir şekilde ayrılması olmuş ve bu sayede Şiilik, kendi hüviyetini açıkça ortaya koymuştur. İmam Hüseyin’in (a. s) ashabı İmametin, Ali (a. s) ve oğullarına ait olduğunu kanlarıyla imzalamışlardır.
[11] Tarih-i Siyasi-yi İslam, s. 494 ve 495.
[12] Teşeyyu der Mesir-i Tarih, s. 244-250


← Kerbela Sonrası Dönem


Şiilik’in yazgısı aynı şekilde zorlukla geçiyordu. İmam Seccad (a. s) 34 yıllık imameti boyunca onca zorluk ve inziva içerisinde her şeye sıfırdan başladı; zira Şiilerin birçoğu öldürülmüştü. Dahası Ehlibeyt neslinin neredeyse tamamı Kerbela’da katledilmiş ve Şia ve Ehlibeyt neslinin kesilmesi ve izmihlali ciddileşmişti.
[13] Teşeyyu der Mesir-i Tarih, 9. Fasıl


← Zübeyriler ve Haccac b. Yusuf


Bu dönemde Şiiler, hem Ümeyye oğulları tarafından ve hem de Zübeyriler tarafından ezilmekteydi. Haccac ibn Yusuf Sakafi, Irak valisi oldu ve ilk işi Şiileri ortadan kaldırmak oldu.
[14] Tarih-i Siyasi-yi İslam, c. 2, s. 525.
İmam Seccad (a. s) , bazı kişileri özel bir şekilde eğitme ve terbiye etme yolu ile ve hadis nakli ile Şiilik ve Ehlibeyt’in gerçek yolunu korumaya çalıştı.
[15] Teşeyyu der Mesir-i Tarih, s. 283 ve 284.
[16] Tarih-i Siyasi-yi İslam, c. 2, s. 548-549. Bu iki kaynakta Muhammed ibni Cabir b. Mut’em, Cabir ibni Abdullah Ensari, Sait b. Cabir Kufi, Ebu Hamza Sabit b. Dinar v. b isimler zikredilmiştir.
İmam Seccad (a. s) , İmamet çizgisinin İmam Hüseyin’den (a. s) kendisi ile ve kendisinden sonra da oğlu İmam Bakır (a. s) ile devam edeceğini ashabına anlatıyordu.
[17] Teşeyyu der Mesir-i Tarih, s. 288.
İmam Seccad (a. s) her şekliyle Şiiliği koruma, hatta yayılmasını sağlama ve bu korkunç ve ürkütücü dönemden sıyrılmasını sağlama konusunda başarılı oldu.
[18] Tarih-i Siyasi-yi İslam, c. 2, s. 549.


İmam Seccad Dönemi

[Düzenle]

Şiîlik’in varlığı tüm o baskılara rağmen ortadan kalkmadı aksine genişledi ve yayıldı. İmam Seccad (a. s) döneminde Kufe kökenli bir grup Eş’ari muhaciri Şiîler, Kum şehrini Şiilik’in önemli bir merkezi haline getirdiler. Şia merkezini, Ehlibeyt İmamları ile olan irtibatlarını övgüye layık bir şekilde korudular ve hiçbir zaman ayrılık ve nifaka duçar olmadılar. Bu olay, Şiilik’in İran’ın doğusunda ve diğer bölgelerde nüfuzunun başlangıcı oldu ve sonuçta 10. asırda tüm İran’ı sardı.

İmam Bakır'ın Aktif Çalışmaları

[Düzenle]

İmam Bakır (a. s) , babasının şahadetinden sonra hicri 94te imamet makamına ulaştı ve ele geçen fırsatları “Şii İmameti”, “İmamın Vasıfları” ve “Nass Meselesi” gibi konularda en iyi şekilde değerlendirdi. İmam Bakır (a. s) tüm çabasını İslam öğretilerini Ehlibeyt’in tefsiri ile Şiilere ulaştırmada harcadı. Bu yolda kelam, fıkıh ve hadis alanlarında İmamiye mektebinin eminlerinden sayılan Zurare b. A’yan, Muhammed b. Müslim, Ebu Basir Esedi, Fuzeyl b. Yessar ve… gibi büyük şahsiyetler yetiştirmiştir.
[19] Lalani, Nahostin Endişehaye Şiî, Tealimi İmam Muhammet Bakır (a. s.) , tercüme: Feridun Bedrei, s. 83-132


İmam Sadık Dönemi

[Düzenle]

İmam Sadık (a. s) da aynı yolu takip etti. İmam Sadık’ın (a. s) ilmi çalışmaları ışığında diğer mektep ve mezheplerin çekiciliği ortadan kalktı. İmam (a. s) , kendi zamanlarının en güçlü âlimleri olan Muhammed b. Numan (Mümin-i Tag adıyla meşhurdur) , Hişam ibn Hakem, Ali b. İsmail, Bekr b. A’yan ve Eban b. Teğleb gibi ilim adamı öğrenciler yetiştirmiştir.
[20] Teşeyyu der Mesir-i Tarih, 9 ve 10. Fasıl


Dipnot

[Düzenle]
 
1. İbni Haldun, c. 1, s. 253-260. Elbette bu konuda yorumlarıyla Muaviye’yi bu durumdan kurtarmak istemiştir.    
2. Resaili- Cahiz, Resail’ul- Kelamiye, s. 83.    
3. Tarih-i Siyasi-yi İslam, c. 2, s. 408-412
4. Toprağa düşkünler, ezik manalarını taşımaktadır.
5. Tarih-i Siyasi-yi İslam, c. 2, s. 413.
6. İslam’da ilk defa kadın ve çocuklar bu olayla esir alınmaya başlanmıştır. Tarih-i Siyasi-yi İslam, c. 2, s. 413.
7. İbni ebihi.
8. yani babası belli olmayan demektir.
9. Muaviye, babası belli olmayan Ziyad’ı Ebu Sufyan’dan yani kendi babasından olduğunu söyleyerek bu sorunu halletti. Ziyad, İmam Ali (a. s.) döneminde Fars eyaleti valisiydi.
10. Tarih-i Siyasi-yi İslam, s. 415-417
11. Tarih-i Siyasi-yi İslam, s. 494 ve 495.
12. Teşeyyu der Mesir-i Tarih, s. 244-250
13. Teşeyyu der Mesir-i Tarih, 9. Fasıl
14. Tarih-i Siyasi-yi İslam, c. 2, s. 525.
15. Teşeyyu der Mesir-i Tarih, s. 283 ve 284.
16. Tarih-i Siyasi-yi İslam, c. 2, s. 548-549. Bu iki kaynakta Muhammed ibni Cabir b. Mut’em, Cabir ibni Abdullah Ensari, Sait b. Cabir Kufi, Ebu Hamza Sabit b. Dinar v. b isimler zikredilmiştir.
17. Teşeyyu der Mesir-i Tarih, s. 288.
18. Tarih-i Siyasi-yi İslam, c. 2, s. 549.
19. Lalani, Nahostin Endişehaye Şiî, Tealimi İmam Muhammet Bakır (a. s.) , tercüme: Feridun Bedrei, s. 83-132
20. Teşeyyu der Mesir-i Tarih, 9 ve 10. Fasıl


Kaynakça

[Düzenle]

Wikifeqh Araştırma Gurubu






جعبه ابزار