Seb'-ül Mesani

Makaleyi PDF formatında kaydet



'''Seb'-ül Mesani''' (Arapça: السبع المثاني) , Kuran literatüründe yer alan bir isimdir ve Kuran’ı Kerim’de her ne kadar lafzın direk karşılığı olmasa da “seb‘an mine’l-mesânî” ifadesi vardır. Tefsirlere ve rivayet kaynaklarına müracaat ettiğimizde “Seb'-ül Mesani” hakkında farklı görüşlerin mevcut olduğunu görürüz.


Seb'-ül Mesani’nin Anlamı

[Düzenle]

Seb'-ül Mesani, lügat dilinde “yedi” anlamındaki seb‘ kelimesiyle, “katlamak, bükmek; iki katını almak” anlamındaki 'seny' kökünden mesnâ’nın (bir şeyin katı) çoğulu olan 'mesânîden' oluşur ve “tekrarlanan, iki kattan ibaret olan yedi” anlamına gelir.

Seb'-ül Mesani Hakkındaki Görüşler

[Düzenle]

Yukarıda da belirttiğimiz üzere Kuran’ı Kerim’de “Seb’-ül Mesani” direk lafız olarak yer almaz. Bunun yerine Hicr suresi 87. Ayette “seb‘an mine’l-mesânî” ifadesi vardır.
[2] Hicr, 87.    
Müfessirler bu ifadeden hareketle ve rivayetlerde yer alan şekliyle Seb’-ül Mesani tabirinin manası üzerinde görüşler belirtmişlerdir. Bazıları, maksadın Kuran ve ayetleri olduğu görüşündedirler. Ayrıca iki defa nazil olması veya namazlarda iki defa okunmasından dolayı, Hamd suresi olduğu görüşü de mevcuttur. Bazıları ise “Seb'-ül Mesani”den maksadın Kuran’ın evvelinde yer alan uzun sureler olduğuna inanırlar. Sebebi de tarihi haberlerin ve ibret dolu olayların çok tekrarlanmasıdır.
[3] İrşad’ul-Ezhan ila Tefsiril-Kuran, s. 272


Seb'-ül Mesani ve Hamd Suresi

[Düzenle]

Ancak hakikat, Ehlisünnet ve Şii kaynaklarında Peygamber (s. a. a) ve İmam Sadık’tan (a. s) gelen birçok rivayetin de delalet ettiği üzere “Seb'-ül Mesani”den maksadın Fatiha suresi olduğu gerçeğidir. Bu sure, Seb’-ül Mesani’den başka “Ummu-l Kitap”, “Ummu-l Kuran”, “Kuran-i Azim”, “Şafiye”, “Vafiye”, “Rakiyye”, “Kenz” ve “Esas” unvanlarıyla da meşhurdur.
[4] İrşad’ul-Ezhan ila Tefsiril-Kuran, s. 5.
Allah Teala şöyle buyuruyor: “Şüphesiz, sana iki defa tekrarlanan yediyi ve Büyük Kuran’ı verdik. ”
[6] Hicr, 87.    

İmam Sadık’tan (a. s) şöyle nakledilmiştir: “Şüphesiz (Hamd suresi) , Seb’-ül Mesani (iki defa tekrarlanan yedi) olarak adlandırılmıştır. Çünkü iki rekatta iki defa tekrar olunur. ”
Sait b. Cubeyr diyor ki: İbn Abbas’tan Seb’-ül Mesani hakkında sordum ve şöyle cevap verdi: “Seb’-ül Mesani, Ummu-l Kuran’dır. “Seb’’”den maksat (Hamd Suresi’ndeki) yedi ayettir. “Mesani” ise, Hamd suresinin iki rekatta da tekrar edilmesidir. Bu da sadece bu sureye hastır, Kuran’daki başka surelere değil. ”

Tefsirlerde Seb’-ül Mesani

[Düzenle]

Seb’-ül Mesani hakkında genel anlamda üç görüş üzerine yoğunlaşılmış ve tefsir kitaplarında bu üç görüş analiz edilerek doğru anlama ulaşılmaya çalışılmıştır.

← Kaşif Tefsiri


Kaşif Tefsiri’nin sahibi Muhammed Cevad Muğniye, bu meselede başka bir ihtimali de öne sürmüş ve şöyle demiştir: “Yahut bu surede Rububiyet ve Ubudiyet zikrinin bir arada olmasından dolayıdır. ”

← El-Mizan Tefsiri


Allame Tabatabai, El-Mizan Tefsiri’nde bu konuda, önemli bir meseleye değinerek şöyle diyor: “Seb’-ül Mesani, Hamd suresinin isimlerindendir. Peygamber (s. a. a) ve Ehlibeyt’ten (a. s) gelen birçok rivayete göre Seb’-ül Mesani, Hamd suresi olarak tefsir edilmiştir.
Buna göre: “Seb’-ül Mesani, Kuran’ın evvelindeki yedi uzun suredir veya “Ha” “Mim” ile başlayan yedi sure veya peygamberlere nazil olan yedi kitaptır” diyenlerin sözü geçerli değildir. Çünkü bu görüşleri destekleyen Kuran ayeti ve rivayetler mevcut değildir. Allame Tabatabai sözlerine şunu da ekliyor: “Mesani” kelimesi, Kuran’ın tamamı için sıfattır ve kendiliğinden Fatiha suresini de içermektedir.
“Minel-Mesani”den maksat nedir? Ve “Min”in manası acaba fark koymak mıdır yoksa beyan mıdır? Ayrıca “Mesani” kelimesinin türemiş hali ve bu şekilde adlandırılmasının nedeni nedir? Müfessirler arasında birçok ihtilaf bulunmaktadır.”

←← “Min” Edatının Manası


Burada zikretmemiz gerekir ki “min” fark koymak için gelmiştir. Zira Allah diğer yerlerde bütün Kuran ayetlerini “Mesani” olarak adlandırıyor ve buyuruyor ki: “Ayetleri birbirine benzeyen ve yer yer tekrar eden kitabı, sözlerin en güzeli olarak indirmiştir. Rablerinden korkanların, bu kitaptan tüyleri ürperir. ” Hamd suresinin ayetleri de bu ayetlerdendir. Öyleyse Hamd suresi, Mesani’nin bir parçasıdır, tamamı değil.

← Min-Vahy’il-Kuran Tefsiri


Seyit Muhammed Hüseyin Fazlullah, Min-Vahy’il-Kuran Tefsiri’nde, Hamd suresinin Seb'-ül Mesani olarak adlandırılmasında zikredilen görüşlerden farklı olarak diyor ki: Hamd suresi, manaları Kuran’ın diğer ayetlerinde tekrarlandığı için Seb'-ül Mesani diye adlandırılmıştır.
[14] Tefsirun min-Vahy’il-Kuran, c. 13, s. 176


← Numune Tefsiri


Nasır Mekarim Şirazi, Numune Tefsiri’nde, “Şüphesiz, sana iki defa tekrarlanan yediyi ve Büyük Kuran’ı verdik” ayetinin tefsirinde şöyle diyor: Bilindiği üzere “Seb’’” yedi demektir ve “Mesani” iki demektir. Bu yüzden, müfessirlerin çoğu Seb’-ül Mesani’nin Hamd suresinden kinaye olduğunu söylemişlerdir ve rivayetler de bu manaya işaret etmektedir.
Bunun felsefesi ise yedi ayetten oluşması ve içerdiği konuların önemi ve azameti sebebiyle de Peygamber’e (s. a. a) iki defa nazil olması veya iki kısımdan oluşmasıdır. Yani Hamd suresinin yarısı Allah’ı sena ile hamd etmekte ve diğer yarısı ise dua ve ibadet konularına değinmektedir. Ya da her namazda iki defa okunmaktadır.

← Diğer Tefsirlerdeki Görüşler


Bazı müfessirler, Seb’in Kuran’ın evvelinde yer alan yedi uzun sureye işaret ettiği ihtimalini söz konusu etmişlerdir. Mesani’nin de Kuran’ın kendisine işaret ettiğini savunmuşlardır. Çünkü Kuran’ı Kerim, iki defa Peygamberimize (s. a. a) nazil olmuştur; ilkinde bütün şeklinde, ikincisi de tedrici olarak olaylara ve zamanın ihtiyaçlarına göre nazil olmuştur. Buna binaen, Seb’-ül Mesani, Kuran’ın yedi önemli suresidir. Bu gurubun delili ise Zümer suresinin yirmi üçüncü ayetidir. Allah bu ayette şöyle buyuruyor:
“Allah sözün en güzelini, bir kısmı bir kısmına benzer, ayetleri tekrarlanan bir kitap olarak indirdi. ” Yani iki defa Peygamber’e (s. a. a) nazil oldu.
Ragıp İsfahani, el-Müfredat kitabında diyor ki: Mesani kelimesi, ayetlerinin tekrarından dolayı Kuran’a atfedilmiştir. Bu tekrar, Onun tahrif olmasından korumuş ve korumaktadır. Buna ilaveten, Kuran hakikatleri her dönem ve zamanda yenilenerek tecelli etmektedir. Bu yüzden Mesani olarak adlandırılması daha güzeldir.

Netice

[Düzenle]

Her halükarda, “Büyük Kuran” tabirinin Hamd suresinden sonra zikredilmesi ve bu surenin Kuran’ın bir parçası olması hasebiyle bu mübarek surenin önem ve azametine başka bir delil katmaktadır. Arap edebiyatında ve diğer edebiyatlarda cüz, birçok zaman küllün karşısında zikredilmiştir. Bu da o cüzün önemini göstermektedir.

Dipnot

[Düzenle]
 
1. Lisan’ul Arap, c. 14, s. 115, "Sena" maddesi    
2. Hicr, 87.    
3. İrşad’ul-Ezhan ila Tefsiril-Kuran, s. 272
4. İrşad’ul-Ezhan ila Tefsiril-Kuran, s. 5.
5. İrab’ul-Kuran ve Beyanuh, c. 1, s. 19    
6. Hicr, 87.    
7. Âla’ur-Rahman fi Tefsiril-Kuran, c. 1, s. 51    
8. Ahkam’ul-Kuran, c. 1, s. 28    
9. Tefsir’ul-Kaşif, c. 1, s. 32    
10. El-Mizan fi Tefsir’il Kuran, c. 12, s. 280    
11. El-Mizan fi Tefsir’il Kuran, c. 12, s. 280    
12. Zümer, 23.    
13. El-Mizan fi Tefsir’il Kuran, c. 12, s. 280    
14. Tefsirun min-Vahy’il-Kuran, c. 13, s. 176
15. Mecme’ul-Beyan, c. 1, s. 48.    
16. Nur’us-Sakaleyn, c. 3, s. 27-29    
17. Tefsir-i Numune, c. 11, s. 130    


Kaynakça

[Düzenle]

İslamquest sitesi "Fatiha Suresi ve Seb'-i Mesani" makalesinden yararlanılmıştır.    


Bu sayfadaki kategoriler : Hamd Suresi | Kurani Kavramlar | Tefsir | Tekrarlanan Yedi




جعبه ابزار